Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi’nin (ECDC) son verilerine göre, Türkiye kişi başına antibiyotik kullanımında Avrupa birincisi oldu. Uzmanlar, kontrolsüz ve gereksiz antibiyotik tüketiminin halk sağlığı açısından ciddi tehdit oluşturduğunu vurgularken, dirençli bakteri vakalarında artış yaşandığını belirtiyor.
Antibiyotik Direnci Alarm Veriyor
Türkiye’de gereksiz antibiyotik kullanımına yönelik uyarılar yıllardır yapılsa da, son açıklanan istatistikler endişe verici düzeyde. ECDC’nin Avrupa ülkelerini kapsayan antibiyotik tüketimi raporuna göre, Türkiye kişi başına düşen antibiyotik kullanımında tüm ülkeleri geride bıraktı.
Bu durum, dünya genelinde en büyük sağlık tehditlerinden biri olarak kabul edilen antibiyotik direnci sorununu daha da derinleştiriyor. Uzmanlara göre, bu hızla devam ederse gelecekte sıradan enfeksiyonlar bile tedavi edilemez hâle gelebilir.
Hangi Hatalar Yapılıyor?
Sağlık uzmanları, Türkiye’de antibiyotik tüketiminin bu denli yüksek olmasında şu faktörlerin etkili olduğunu ifade ediyor:
- Her enfeksiyonda “önlem amaçlı” antibiyotik kullanımı
- Viral hastalıklar (nezle, grip gibi) için yanlış antibiyotik reçetesi
- Hekime danışmadan ilaç temini ve reçetesiz kullanım
- Tedaviye erken son verilmesi veya dozların atlanması
- Eczanelerden reçetesiz verilmemesi gereken ilaçların temin edilmesi
Özellikle üst solunum yolu enfeksiyonları gibi antibiyotik gerektirmeyen hastalıklarda yaygın antibiyotik reçetelenmesi, bakterilerin ilaca karşı direnç geliştirmesine neden oluyor.
Dirençli Bakteriler Artıyor
Kontrolsüz antibiyotik kullanımı sonucu oluşan “süper bakteriler”, mevcut ilaçlarla tedavi edilemeyen enfeksiyonlara neden olabiliyor. Türkiye’de son yıllarda hastanelerde ve yoğun bakım servislerinde çoklu ilaca dirençli bakterilerin görülme sıklığı artış gösterdi.
Bu bakteriler, cerrahi operasyonlardan zatürreye, idrar yolu enfeksiyonlarından sepsis vakalarına kadar geniş bir yelpazede risk oluşturuyor. Tedavisi mümkün olan hastalıklar, antibiyotik direnci nedeniyle ölümcül hâle gelebiliyor.
Sağlık Bakanlığı’ndan Bilinçlendirme Adımı
Artan tehlike karşısında Sağlık Bakanlığı, antibiyotiklerin yalnızca hekim reçetesiyle kullanılması gerektiğini vurgulayan kampanyalarını sıklaştırdı. “Antibiyotik varsa bilinçli kullan” sloganıyla yürütülen kampanya çerçevesinde:
- Kamu spotları
- Okullarda bilinçlendirme seminerleri
- Aile sağlığı merkezlerinde broşür dağıtımları
- Reçetesiz antibiyotik satışı denetimleri
gibi önlemler uygulanmaya başladı.
Uzmanlar Uyarıyor: Gereksiz Antibiyotik, Geleceğe Tuzak
Enfeksiyon hastalıkları uzmanları, antibiyotiklerin etkisini yitirmesi durumunda basit bir boğaz enfeksiyonunun bile ölümcül sonuçlar doğurabileceğini ifade ediyor. Ayrıca bu durum yalnızca bireyleri değil, toplumun tamamını ilgilendiren bir kamu sağlığı sorunu hâline geliyor.
Antibiyotiklerin sadece gerektiğinde ve uygun dozda kullanılması gerektiğini hatırlatan uzmanlar, hekim önerisi dışında hiçbir şekilde antibiyotiğe başlanmaması gerektiğini vurguluyor.
Avrupa’da Geriye Düştük
Avrupa genelinde antibiyotik kullanımına yönelik farkındalık çalışmaları sayesinde birçok ülkede kişi başı tüketim düşerken, Türkiye’de bu oranın tersine yükselmesi, sağlık politikalarında daha etkili önlemlere ihtiyaç olduğunu gösteriyor.
İskandinav ülkeleri ve Almanya gibi bölgelerde reçete kontrol sistemlerinin sıkılaştırılması ve halkın antibiyotik konusunda bilinçlendirilmesi sayesinde başarı elde edilmiş durumda.
Ne Yapmalı?
Antibiyotik direncine karşı bireysel olarak alınabilecek bazı önlemler şöyle sıralanıyor:
- Hekime danışmadan antibiyotik kullanılmamalı
- Tedavi süreci eksiksiz tamamlanmalı
- Eski reçetelere göre ilaç kullanılmamalı
- Viral enfeksiyonlarda antibiyotik yerine destekleyici tedaviye yönelinmeli
- Hijyen, aşılama ve sağlıklı beslenme ile bağışıklık sistemi güçlendirilmeli
Bu basit ama etkili yöntemlerle, dirençli bakteri sorununun önüne geçilmesi mümkün olabilir.
İstersen bu içerik için ülkelere göre antibiyotik tüketim oranlarını gösteren grafik, süper bakteri tanımı ve etkilerini içeren bilgi kutusu ya da antibiyotik kullanım rehberiyle desteklenmiş ek materyaller de hazırlayabilirim.
4o
